Lokalna Grupa Działania
Ta strona używa cookies.
Dowiedz się więcej
 
LANCKORONA
Stryszów
Mucharz
Lanckorona
Kalwaria Zebrzydowska

Ze swą kilkusetletnią historią, średniowiecznym układem urbanistycznym, zabytkową drewnianą zabudową, pełne magicznego klimatu, sielskości, Anielskości oraz Polskości. „Miasteczko na wzgórzu” należy do najciekawszych miejsc w Małopolsce.

Lanckorona leży na pograniczu Pogórza Wielickiego z Beskidem Makowskim, na Przedgórzu Karpackim, w odległości 34 km od Krakowa i 20 km od Wadowic. Dawne miasteczko zajmuje południowy stok Góry Zamkowej (545 m n.p.m.), zwanej także Górą Lanckorońską. 
Można tu dojechać samochodem – drogą krajową nr 52,pociągiem kursującym na trasie Kraków – Zakopane lub Bielsko-Biała – Kraków i... rowerem... z każdej strony Polski. 

Nazwę Lanckorona można wywodzić z języka niemieckiego, od zestawienia słów land – „kraj”, „okolica” i krone – „korona”, co w swobodnym tłumaczeniu znaczy „korona kraju”. Określenie Landkorona mogło zatem oznaczać górę Upik (Górę Zamkową), która dominuje, „króluje” nad okolicą. Jak korona.
Kazimierz Wiśniak, znawca kultury i dziejów Lanckorony wywodzi nazwę miasteczka z drewna od rycerskiego, niemieckiego rodu Landeskrone, związanego z Piastami Śląskimi: rodem Bolesława Wysokiego i jego brata, Mieszka Plątonogiego. Rycerze de Landeskrone, odgrywali niepoślednią rolę na dworach piastowskich i „dochrapali się” wielu majątków na Dolnym Śląsku, rozdzielonych pomiędzy kilka gałęzi ich rodu: koło Glogau (Głogowa), Liegnitz (Legnicy), Striegau (Strzegomia) i Neumarkt (Środy Śląskiej). W artykule zamieszczonym w „Kurierze Lanckorońskim” Kazimierz Wiśniak pisze: 
„Kiedy w 1231 roku, Henryk Brodaty zajął Małopolskę, wraz z nim pojawili się rycerze Landeskrone na pograniczu Śląska i Ziemi Krakowskiej. Mogli też być wcześniej, w 1229 roku kiedy tenże Henryk Brodaty zarządził zjazd rycerstwa w Spytkowicach pod Zatorem. Wydaje się prawdopodobnym, że jeden z rycerzy Landeskrone, w końcu XIII wieku dotarł do dorzecza Skawinki i wśród puszczy, na szczycie góry Upik (Góra Zamkowa – przyp. A.P) zbudował małą wieżę obronną, około której powstało osiedle. Nadał mu, zwyczajem powszechnie przyjętym, miano zaczerpnięte z własnego nazwiska. Z biegiem lat nowa nazwa Landeskrone usunęła w zapomnienie pierwotną nazwę Upik i przyjęła brzmienie współczesne – Lanckorona.” ( K. Wiśniak Rycerze Landeskrone, „Kurier Lanckoroński”, 46/2005). 
Za tą hipotezą przemawia i to, że Kazimierz Wielki, kiedy zarządził budowę zamku lanckorońskiego, musiał pozostawić jego nazwę wpisaną już w język ówczesny. Król ten bowiem nie miał zwyczaju nadawania zamkom nazw niemieckich. A więc nazwa Lanckorona była wcześniejsza. 

Drewniana architektura i układ przestrzenny miasteczka z sylwetą Zamkowej Góry tworzą theatrum o metafizycznym nastroju i wartościach historycznych i estetycznych. Miasteczko zachowało cechy osady średniowiecznej, założonej u stóp warownego zamku: podział na część mieszkalną, wytwórczą i handlową – rynek i odchodzące zeń ulice – oraz część uprawną: pola, łąki (niegdyś pastwiska miejskie zwane skotnicami) i sady. Rynek odzwierciedla średniowieczne założenie, a granice działek – miedziuchy – są zachowane pomiędzy domami. Niegdyś z każdego rogu rynku odchodziły ulice, tworząc tzw. układ wiatrakowy, który z czasem został w części zatarty. Dziś rynek z przyległymi ulicami tworzy swoistą encyklopedię historii miasteczka zapisaną w jego architekturze i położeniu. 
(przewodnik Romantyczne Miasteczko-A. Pacuła?) 



W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego gmina Lanckorona jest enklawą kulturową i wypoczynkową. Góra Zamkowa, z ruiną zamku starostów lanckorońskich, należy do religijnego parku kulturowego Kalwarii Zebrzydowskiej wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, a część Lanckorony i Izdebnika znajduje się w strefie buforowej tego parku. Rynek Lanckorony jest od 1937 r. wpisany do rejestru zabytków i podlega ochronie konserwatorskiej. W Lanckoronie wyznaczono trzy obszary chronione, uznane za skarbnice dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego gminy: 
- zespół krajobrazowy „Lanckorona” o powierzchni 290 ha obejmuje: Lanckoronę, północną część wsi Skawinki i południową część Izdebnika oraz lasy, pola, łąki i kapliczki przydrożne.
- użytek ekologiczny Skawinka („Cedron”) o powierzchni 50 ha – obszar ochrony ichtiofauny potoku Skawinka, na odcinku przepływu przez park kulturowy (gdzie rzeczka jest nazywana „Cedronem”) Dróżek Kalwaryjskich. W rzeczce Skawince występują ryby: pstrąg, kleń, strzebla potokowa, kiełbia, piekielnica oraz świnka. 
- użytek ekologiczny „Pod Górą Zamkową” o powierzchni 100 ha obejmuje: Górę Zamkową w Lanckoronie i jej zasoby przyrodnicze, m.in.: płat lasu grądowego, runo leśne, a w nim m.in. czosnek niedźwiedzi i gatunki chronione, jak pierwiosnka wyniosła, kopytnik pospolity itd. Obszar cechuje naturalna szata roślinna, leśna (grądowa), unikatowe skupisko lilii złotogłów (ok. 5000 sztuk) oraz – na wierzchołku Góry Zamkowej – skupisko modrzewia polskiego objętego ochroną od 1934 r. 
Więcej informacji o gminie na stronie -

 


Działania wspierane i rozwijane

   
Galeria